Có thể nói, các loại đậu như lạc (đậu phộng), đậu xanh, đậu tương (đậu nành) ngày càng thu hút được nhiều sự quan tâm của nông dân, nhất là ở ĐBSCL. Cây có đặc điểm thích ứng mạnh, thời gian ngắn (thời gian sinh trưởng của một vụ sinh trưởng từ 72-90 ngày), phù hợp với việc bố trí đa canh, xen canh, luân canh. Ngoài ra, trong quá trình trồng, một trong những vấn đề được người trồng đậu quan tâm nhất hiện nay là vấn đề sâu bệnh, trong đó có bệnh khảm, vàng lá. Spoyld xin giới thiệu các biện pháp phòng trừ bệnh khảm, vàng lá hại đậu.
Bệnh khảm, vàng lá rất phổ biến trên các loại cây họ đậu, đặc biệt là bệnh nặng ở những vùng có khí hậu khô hạn, nóng nực, chuyên canh cây họ đậu.
Bệnh này làm giảm năng suất và chất lượng đậu rất nhiều. Ruộng bị nhiễm bệnh sớm khi cây còn nhỏ sẽ không thu hoạch được. Tuy nhiên, cho đến nay, nhiều người vẫn chưa biết rõ nguyên nhân gây ra căn bệnh này và cách khắc phục.
Mục Lục
Triệu chứng, tác hại
Tùy loài virus, tùy thời tiết và giai đoạn cây bị nhiễm mà thời gian phát bệnh và triệu chứng sẽ khác nhau. Thông thường, khi bị nhiễm virus thì cây bị lùn, ngọn chùn lại; lá có màu không đồng nhất (khảm, hoa lá), hoặc bị vàng, có khi bị nhỏ và nhăn lại…
Giai đoạn cây nhỏ, nếu cây bị nhiễm virus sớm ngay sau khi mọc, thì cây phát bệnh rất sớm. Khi cây đã lớn bị nhiễm bệnh, cây phát bệnh muộn hơn (do có sức đề kháng); hoặc không phát bệnh khi cây đã già. Cây phát bệnh càng sớm thì tác hại càng lớn, thậm chí không cho thu hoạch.
Tác nhân gây bệnh
Bệnh khảm, vàng lá đậu đỗ do một số loài virus gây ra. Chẳng hạn, trên đậu xanh do virus MYMV (Mungbean Yellow Mosaic Virus); trên đậu tương do virus SMV (Soybean mosaic Virus) gây ra…
Bệnh do virus gây ra nên phải có các côn trùng làm môi giới truyền bệnh như rệp (Aphid); bọ phấn trắng (Bemisia tabaci)… Giai đoạn cây mới mọc, gặp thời tiết nắng nóng, ruộng vườn khô hạn. Thì mật độ các loài sâu chích hút sẽ tăng nhanh, là điều kiện lý tưởng để bệnh phát triển. Trong tự nhiên, virus tồn tại trong nhiều loại cây ký chủ như cỏ, cây hoang dại, nên nguồn bệnh rất dồi dào…
Cơ chế lan truyền bệnh
Virus Sri Lanka Cassava Mosaic Virus (SLCMV) lan truyền qua 2 con đường:
– Qua hom giống: Virus SLCMV tồn tại trong thân, lá; củ sắn nên khi lấy thân sắn làm giống cho vụ sau. Thì virus sẽ tiếp tục nhân lên trong hom giống và làm xoăn lá ngay khi cây vừa mọc mầm. Củ sắn còn sót lại trên ruộng mà nhiễm virus thì khi mọc mầm cũng bị xoăn lá và là nguồn bệnh nguy hiểm trên đồng ruộng.
– Qua môi giới truyền bệnh: Virus SLCMV lan truyền qua bọ phấn trắng (Bemisia tabaci). Bọ phấn trắng chích hút trên cây sắn bị bệnh sẽ hút cả virus vào cơ thể. Khi chính hút trên cây khỏe sẽ truyền virus SLCMV sang làm cây bị bệnh.
Thông qua 2 cơ chế lan truyền trên, nếu không phòng trừ; tiêu hủy bệnh khảm lá sắn lây lan rất nhanh. Nguy cơ gây hại nghiêm trọng các vùng trồng sắn.
Biện pháp quản lý
Bệnh do virus gây ra nên hiện chưa có thuốc đặc trị. Tuy nhiên, chúng ta có thể quản lý bệnh một cách hữu hiệu bằng cách quản lý con đường lây lan. Để quản lý được bệnh, chúng ta phải áp dụng đồng thời nhiều biện pháp:
– Vệ sinh tàn dư cây trồng vụ trước, nhất là những cây trồng là ký chủ của virus như cây họ đậu đỗ… Tránh trồng gần các ruộng vườn có các cây trồng đậu đỗ đang ở giai đoạn cây lớn đến sắp thu hoạch. Vệ sinh các loài cỏ và cây dại quanh bờ.
– Nên gieo trồng sớm và tập trung để khỏi lây lan bệnh cho nhau.
– Sử dụng các giống kháng sâu chích hút, và kháng virus.
– Nhổ và tiêu huỷ các cây bị bệnh, không vứt cây bệnh bừa bãi.
– Tránh bón thừa phân đạm, tăng cường các loại vi lượng bằng cách sử dụng phân bón lá TANO-601 để tăng khả năng chống chịu của cây.
– Theo dõi chặt chẽ mật độ các loại sâu chích hút để phòng trừ kịp thời từ khi cây vừa mọc cho đến 20-25 ngày sau mọc (vì đây là giai đoạn quyết định tỷ lệ cây bị bệnh và mức độ bệnh nặng hay nhẹ). Hiện nay loại thuốc phổ biến và có hiệu lực đối với các loại sâu chích hút là dầu khoáng SK Enspray 99EC. Đây là loại thuốc hoàn toàn không độc hại./.
