Cá bống bớp là loài cá phổ biến ở những vùng nước lợ và có giá trị dinh dưỡng cao. Loài cá này được ví như loại cá làm giàu số một các xã ven biển. Bởi cá bóng bớp có khả năng đem lại giá trị kinh tế cao được thị trường trong và ngoài nước ưa chuộng. Tuy nhiên, trong quá trình nuôi thì cá xuất hiện một số bệnh như xuất huyết, lở loét do vi khuẩn Vibrio gây nên… Những căn bệnh này có khả năng lây lan rất nhanh và dễ gây thành dịch. Dưới đây là một số bệnh thường gặp trên cá bống bớp, người nuôi cần chú ý các dấu hiệu để có được biện pháp điều trị kịp thời hiệu quả nhất.
Mục Lục
Bệnh trùng bánh xe gây thiệt hại lớn cho cơ sở ương nuôi cá giống
Tác nhân gây bệnh: Họ trùng bánh xe Trichodinidae có nhiều giống. Nhưng ở Việt Nam thường gặp các loài thuộc 3 giống trên ký sinh ở cá nước ngọt, nước mặn, lưỡng thể và bò sát. Cá bống bớp gặp giống trùng bánh xe Trichodina sp.
Dấu hiệu bệnh lý: Khi mới mắc bệnh, trên thân cá có nhiều nhớt màu hơi trắng đục. Ở dưới nước thấy rõ hơn so khi bắt cá lên cạn. Da cá chuyển màu xám, cá cảm thấy ngứa ngáy, thường nổi từng đàn lên mặt nước. Người nuôi cá gọi là bệnh “lắc đầu”. Một số con tách đàn bơi quanh bờ ao. Khi bệnh nặng trùng ký sinh ở mang, phá hủy các tơ mang khiến cá bị ngạt thở. Những con bệnh nặng mang đầy nhớt và bạc trắng. Cá bơi lội lung tung không định hướng.
Phân bố và lan truyền bệnh: Bệnh gây thiệt hại lớn cho các cơ sở ương nuôi cá bống bớp giống. Trùng bánh xe phân bố rộng. Trong các ao, bể ương nuôi cá bệnh phát triển quanh năm. Nhưng phổ biến nhất vào mùa xuân, đầu hạ và mùa thu ở miền Bắc; vào mùa mưa ở miền Nam (mùa khô ít gặp hơn).
Chẩn đoán bệnh: Quan sát các dấu hiệu bệnh lý (triệu chứng) của đàn cá trong ao. Bắt cá kiểm tra nhớt, da, vây, mang dưới kính hiển vi. Xác định tỷ lệ và cường độ cảm nhiễm trùng bánh xe.
Biện pháp phòng trị bệnh: Biện pháp tốt nhất phòng bệnh trùng bánh xe là giữ gìn vệ sinh cho các ao hồ nuôi cá, nhất là ao ương. Trước khi ương nuôi phải tẩy vôi, tiêu độc ao. Mật độ cá không nên thả quá dày.
Bệnh đỉa ký sính
Tác nhân gây bệnh: Loài Oceanobdella sexoculata (Malm, 1963). Cơ thể có hình trụ, chiều dài 7 – 12 mm, rộng 1 mm, màu sắc màu nâu đỏ. Có 12 đôi hậu môn bên, có 3 đôi mắt.
Dấu hiệu bệnh lý: Đỉa ký sinh trên nắp mang, trên mang và da cá; hút chất dinh dưỡng. Nơi tổ chức vật chủ có ký sinh bị phá hoại; vật chủ bị mất máu, ảnh hưởng đến sinh trưởng. Lúc nghiêm trọng làm cho hô hấp của ký chủ khó khăn, cơ thể mất nhiều máu làm cho cá chết.
Phân bố và lan truyền bệnh: Đỉa Oceanobdella phát triển mạnh vào mùa khô ít mưa, vùng nuôi nước lợ và nuôi lồng biển. Chúng gây thành bệnh làm chết cá bống bớp nuôi ở huyện Nghĩa Hưng, tỉnh Nam Định và Q. Đồ Sơn, TP Hải Phòng.
Chẩn đoán bệnh: Đỉa gây bệnh có thể quan sát bằng mắt thường da, mang, vây của cá hoặc có thể dùng kính lúp cầm tay.
Biện pháp phòng trị bệnh:
- Phòng bệnh: Không để độ mặn trong các nuôi tăng cao.
- Trị bệnh: dùng Formalin tắm cho cá bệnh lồng độ 200 – 300 ppm (200 – 300 ml Formalin/m3) thời gian 15 – 30 phút hoặc phun xuống ao nồng độ 10 – 20 ppm (10 – 20 ml/m3). Hoặc dùng TCCA (VICATO) phun xuống ao nuôi cá nồng độ 0,5 – 0,8 ppm (0,5 – 0,8 g/m3) hoặc treo trong lồng nuôi cá.
Bệnh trùng bánh xe
Trùng bánh xe là loài sống ký sinh phổ biến trên các loài cá nói chung. Họ trùng bánh xe có nhiều giống. Nhưng sống ký sinh phổ biến nhất trên cá bống bớp là giống trùng bánh xe Trichodina sp.
Dấu hiệu: Thông thường, khi cá mới nhiễm bệnh thường có nhiều nhớt màu trắng đục xuất hiện trên thân cá. Bà con có thể quan sát rất rõ dấu hiệu này khi cá bơi trong nước. Da cá chuyển sang màu xám và thường nổi lên mặt nước hoặc tách đàn bơi quanh bờ ao. Khi bệnh nặng, trùng bánh xe ký sinh ở các mang cá gây phá hủy tơ mang khiến cá bị ngạt. Ở giai đoạn cuối, cá lật bụng rồi chìm xuống đáy ao và chết.
Phương pháp điều trị: Để trị bệnh, bà con có thể dùng nước muối ăn 2-3% hoặc hóa chất CuSO4 tắm cho cá từ 5-15 phút. Bên cạnh đó, bà con cần đảm bảo vệ sinh cho ao nuôi. Bón vôi diệt khuẩn trước mỗi vụ nuôi, không thả nuôi với mật độ quá dày, bổ sung định kỳ men vi sinh để xử lý ô nhiễm môi trường ao nuôi,…
Bệnh phỏng rạ
Bệnh xuất hiện quanh năm trên thân cá, xuất hiện các vết màu trắng và phổng rộp lên. Bệnh có thể tự khỏi khi môi trường thay đổi. Nguyên nhân gây bệnh do môi trường khắc nghiệt như mưa hoặc nắng kéo dài.
Trị bệnh: Thay nước cho ao nuôi với lượng trên 50% cá sẽ tự khỏi.
