Bệnh sưng phù đầu ở lợn hay còn được gọi là bệnh phù thũng ở lợn, là bệnh truyền nhiễm thường gặp ở lợn, do vi khuẩn Escherichia coli sống trong đường tiêu hóa gây ra. Bệnh phần lớn xảy ra ở lợn nái, lợn con sau cai sữa hoặc lợn có chế độ dinh dưỡng không hợp lý hay trong điều kiện vệ sinh kém, điều kiện thời tiết thay đổi,… tất cả đã làm cho những con lợn khỏe bị suy yếu miễn dịch và gây ra bệnh. Căn bệnh nguy hiểm này ở lợn có tỷ lệ lây lan thành dịch bệnh rất cao và cũng đã gây thiệt hại rất lớn về kinh tế cho các cơ sở chăn nuôi. Cùng spoyld.com tìm hiểu kỹ hơn căn bệnh này để có cách phòng và trị bệnh kịp thời nhé!
Mục Lục
Nguyên nhân gây bệnh sưng phù đầu ở lợn
Do vi khuẩn Escherichia coli (thuộc họ Enterobacteriaceae) gây ra. Vi khuẩn dễ dàng phân lập trên một số môi trường thông thường như EMB, Macconkey,… Bên cạnh đó, chế độ dinh dưỡng nhiều đạm
Bệnh xảy ra chủ yếu trên heo sau cai sữa, nhưng cũng có thể xảy ra ở heo lớn hơn, khoảng 2 – 3 tháng tuổi. Heo bị bệnh thường là những heo to nhất đàn, ăn khỏe. Những heo này, ngay sau khi cai sữa, do đói và ham ăn, chúng thường ăn rất nhiều, vượt quá khả năng tiêu hóa của đường ruột, dẫn đến rối loạn tiêu hóa. Từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn E. coli có sẵn trong đường ruột, phát triển mạnh, tiết ngoại độc tố verotoxin xâm nhập vào máu, lên não gây phù và triệu chứng thần kinh.
Dịch tễ học
- Bệnh sưng phù đầu ở lợn con được Shank mô tả lần đầu vào năm 1938.
- Bệnh có khắp nơi trên thế giới, nhất là ở những quốc gia có ngành chăn nuôi lợn công nghiệp. Ở Việt Nam trong những năm gần đây, hội chứng phù đầu tiêu chảy của lợn xảy ra khá phổ biến, làm chết lợn với tỷ lệ cao (50 – 70%).
- Bệnh do một số chủng E.Coli gây ra.
- E.coli không chịu được sức nóng cao giống như các loài vi khuẩn không sinh nha bào khác. Các chất sát trùng thông thường diệt vi khuẩn nhanh chóng.
- Các chủng E.coli độc có thể tồn tại đến 4 tháng ở điều kiện môi trường bên ngoài.
- Bệnh sưng phù đầu xảy ra ở lợn con sau cai sữa (từ 30 ngày tuổi trở lên), độ tuổi mắc bệnh chủ yếu từ 4 – 12 tuần tuổi.
- Đặc điểm đặc trưng của bệnh là xảy ra rất nhanh, những con to nhất đàn bị mắc đầu tiên.
- Tỷ lệ mắc trong đàn trung bình từ 30 – 40% đặc biệt có thể lên đến 80%. Tỷ lệ chết cao từ 50 – 90% cá biệt có những đàn tỷ lệ chết đến 100%.
- Bệnh xuất hiện nhanh và kết thúc nhanh, quá trình diễn biến của bệnh từ 4 – 14 ngày, trung bình khoảng 1 tuần.
- Bệnh xảy ra quanh năm, không theo mùa, không phân biệt giới tính hoặc sự khác nhau giữa các giống lợn.
Triệu chứng điển hình của bệnh
Thể tối cấp tính: Bệnh diễn biến rất nhanh, heo có hội chứng thần kinh như đi lảo đảo, co giật, rên la rồi lăn ra chết đột ngột. Đặc biệt, heo bệnh chỉ tăng nhiệt độ so với heo khỏe khoảng 0,5 độ C (40 – 40,5 độ C). Ở thể này, heo bị chết 100% trong thời gian bị bệnh từ một đến hai ngày.
Thể cấp tính: Heo thể hiện rõ hội chứng phù thũng như sưng mọng hai mí mắt, làm cho mắt luôn nhắm nghiền, hầu sưng thũng; Hai bên má heo xuống đến cổ cũng đều phù thũng; Da heo vàng bủng và niêm mạc nhợt nhạt do thiếu máu. Heo thường chết sau hai đến năm ngày sau khi phát bệnh, tỷ lệ chết khoảng 60 – 70%.
Bệnh tích của bệnh
Heo chết nhanh nên ít giảm khối lượng, tích nước dưới da, tím ở ngực, máu đặc và sẫm màu. Dạ dày, ruột chứa đầy thức ăn không tiêu, thành ruột xuất huyết nặng. Viêm màng phổi và viêm phổi nặng; Gan, lách sưng tụ huyết, xuất huyết. Hạch ruột, hạch bẹn, mí mắt, lỗ tai, mặt, thanh quản thủy thũng.
Cách chẩn đoán bệnh
Căn cứ vào dấu hiệu lâm sàng đặc trưng:
- Heo chết đột ngột
- Có hội chứng thần kinh
- Hiện tượng phù thũng mí mắt và phù đầu.
Tuy nhiên, để xác định bệnh một cách chính xác, cần lấy bệnh phẩm nuôi cấy trên môi trường để tìm các chủng vi khuẩn có kháng nguyên O và kháng nguyên K gây dung huyết.
Phòng bệnh sưng phù đầu cho lợn
- Luôn giữ chuồng trại, máng ăn, máng uống sạch sẽ, khô ráo; Thức ăn, nước uống hợp vệ sinh nhằm giảm khả năng vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể heo. Thường xuyên sát trùng và tẩy uế chuồng trại bằng hóa chất Benkocid, Iodine hoặc vôi bột,…
- Tập cho heo ăn sớm vào tuần thứ hai bằng thức ăn dễ tiêu hóa.
- Tăng cường sức đề kháng tự nhiên cho heo con bằng các thuốc trợ sức, trợ lực, men vi sinh,… Bổ sung đầy đủ vitamin và khoáng chất. Không thay đổi đột ngột thức ăn.
- Khi cai sữa nên giữ heo con ở lại chuồng và chuyển heo mẹ sang chuồng khác. Trong khẩu phần ăn của heo luôn có hàm lượng thức ăn thô xanh 25 – 40%, không nên cho heo ăn quá nhiều tinh bột, chất đạm.
- Phòng bệnh bằng cách trộn kháng sinh vào thức ăn hoặc nước uống khi chuyển mục đích nuôi, thay đổi chuồng trại hoặc khi mới nhập heo về,… Sử dụng một trong các loại kháng sinh sau: Amoxgen: 2 – 2,5 g/10 kg trọng lượng/ngày; Norfacoli: 1 g/5 – 7 kg trọng lượng/ngày. Thực hiện 3 ngày liên tục.
- Sử dụng vaccine phòng bệnh giúp tạo miễn dịch đầy đủ.
Điều trị bệnh sưng phù đầu cho lợn
Vi khuẩn E.Coli sinh ngoại độc tố nhiễm vào máu nên việc điều trị kém hiệu quả. Do đó cần theo dõi và phát hiện bệnh sớm. Khi trong đàn thấy một số con ốm (có biểu hiện triệu chứng lâm sàng) thì cần tách ngay ra khỏi đàn. Ngừng cho ăn thức ăn giàu tinh bột. Cùng đó cần tăng khẩu phần thức ăn rau xanh, chất xơ, có thể trộn thêm kháng sinh vào thức ăn. Đảm bảo chuồng trại luôn khô ráo, ấm áp.
Tiến hành tiêm cho toàn đàn heo chưa có dấu hiệu lâm sàng và những con đang ốm: Kháng thể Ecoli tiêm 1 lần/ngày, trong vòng 2 – 3 ngày. Sau đó, tiêm kháng sinh Genorfcoli: 2 mg/10 kg trọng lượng, tiêm bắp thịt. Kết hợp tiêm bổ sung thuốc bổ trợ: điện giải, Vitamin C, B-Complex.
