Nghề nuôi tôm nước lợ trong những năm gần đây đã phải chịu thiệt hại nặng nề do bệnh vi bào tử trùng EHP trên tôm. Bệnh gây khiến cho chất lượng con giống kém, môi trường bị ô nhiễm, nhiệt độ và độ mặn tăng cao làm thiệt hại kinh tế đáng kể cho những người nuôi tôm. Hầu hết tôm thẻ chân trắng và tôm sú là dễ bị nhiễm bệnh này nhất. Bệnh không gây chết ở tôm nhưng khiến cho chúng chậm lớn vì bị ký sinh trong hệ thống ống gan, tuy nên tôm không hấp thụ được chất dinh dưỡng.
Mục Lục
Bệnh vi bào tử trùng EHP là gì?
Enterocytozoon hepatopenaei-EHP là một vi bào tử ký sinh. Được ghi nhận và đặt tên trên tôm nước lợ từ Thái Lan năm 2009. Vi bào tử trùng này được tìm thấy ở những con tôm chậm lớn. Nhưng nó không liên quan đến sự chậm lớn tại thời điểm đó. EHP cũng được phát hiện trong gan tụy tôm và có hình thái tương đồng một vi bào tử trùng chưa được đặt tên. Tìm thấy trong hệ gan tụy của tôm he Nhật Bản (P.japonicus) tại Australia năm 2001.
Mức độ nguy hiểm của bệnh
Theo Tổng cục Thủy sản, tình hình nhiễm bệnh vi bào tử trùng EHP trên tôm nước lợ đang có chiều hướng gia tăng. Đây là một loại bệnh không gây chết hàng loạt. Nhưng có ảnh hưởng rất lớn về kinh tế đối với nghề nuôi tôm. Khi tôm bị bệnh này sẽ chậm lớn, thậm chí không lớn mặc dù vẫn tiêu tốn rất nhiều thức ăn. Tôm nuôi 90-100 ngày tuổi vẫn có thể chỉ đạt kích cỡ 4-5 gram/con (200-250 con/kg)).
EHP không phải là nguyên nhân gây chết ở tôm. Tuy nhiên, những thông tin từ những người nuôi tôm chỉ ra rằng EHP liên quan đến sự chậm phát triển nghiêm trọng của tôm. EHP có thể được “ngụy trang” bằng sự hiểu lầm là tôm bị bệnh EMS/AHPND. Vì tôm tăng trưởng chậm, sức khỏe kém và có thể dẫn đến chết sớm. Điều này có thể đã diễn ra trong những năm gần đây.
Hướng dẫn cách phòng bệnh
Tôm bị nhiễm EHP không có dấu hiệu điển hình như bệnh đốm trắng. Hay hoại tử gan tụy cấp mà chủ yếu là chậm lớn, mềm vỏ và màu sắc gan tụy nhợt nhạt. Hiện tại vẫn chưa có giải pháp cụ thể cho bệnh này. Vì vậy, để ngăn sự lây lan của bệnh do EHP, người nuôi tôm được khuyến cáo áp dụng một số biện pháp phòng bệnh tổng hợp như sau:
Chọn con giống
Cần chọn lựa con giống tốt đã được xét nghiệm không mang các mầm bệnh thông thường trên tôm. Chọn tôm giống từ những công ty hoặc các trại sản xuất có uy tín và chất lượng tốt. Mật độ thả vừa phải: Đối với tôm sú 15-25 con/m2, đối với tôm thẻ chân trắng 60-70 con/m2.
Ao lắng
Trong nuôi thâm canh và bán thâm canh bắt buộc phải có ao lắng. Với diện tích bằng ít nhất 30% diện tích ao nuôi để có thể chủ động nguồn nước sạch cấp vào ao nuôi vào bất cứ lúc nào. Đối với ao lắng cũng cần được cải tạo và phải được diệt khuẩn nước kỹ trước khi cấp vào ao nuôi.
Cải tạo ao
Cần tuân thủ đúng quy trình cải tạo ao để loại bỏ được mầm bệnh tồn tại từ vụ nuôi trước. Đối với ao lót bạt cần được chà sạch, phơi nắng. Xử lý bằng vôi để loại bỏ vi bào tử trùng; rửa, xử lý bằng chlorine ít nhất 30 ppm, diệt khuẩn nước kỹ trước khi gây màu. Đối với ao đất cần cày và phơi khô đáy ao ít nhất 2-3 tuần. Xử lý bằng vôi, sau đó rửa ao, xử lý bằng chlorine ít nhất 30 ppm; diệt khuẩn kỹ trước khi cấp nước và gây màu. Cần xử lý ao và kiểm tra mật độ vibrio trong nước và trong đất kỹ trước khi gây màu.
An toàn sinh học
Tuân thủ tuyệt đối an toàn sinh học trong ao nuôi để tránh tình trạng lây lan mầm bệnh giữa các ao trong cùng trang trại. Các vật dụng dùng để chăm sóc hoặc kiểm tra tôm cần được bố trí riêng biệt giúp tránh lây giữa ao này và ao khác. Đối với trang trại có ao nhiễm EHP cần đặc biệt quan tâm đến lây lan qua nguồn nước hay do người chăm sóc.
Quản lý sức khỏe
Thường xuyên kiểm tra sàng ăn để tránh trường hợp cho ăn dư làm ảnh hưởng đến chất lượng nước. Và tạo điều kiện cung cấp nguồn dinh dưỡng cho các nhóm tác nhân gây bệnh phát triển. Kiểm tra thường xuyên màu sắc gan tụy, biểu hiện bên ngoài (màu sắc; tình trạng cứng của vỏ tôm), phân đều về kích cỡ,…
Quản lý chất lượng nước
Thường xuyên theo dõi các yếu tố cơ bản trong ao nuôi như pH, nhiệt độ, độ kiềm, oxy hòa tan. Để kịp thời điều chỉnh, tránh hiện tượng tôm bị sốc do môi trường. Sẽ tạo điều kiện cho mầm bệnh phát huy tác dụng và gây bùng phát dịch bệnh.
